Krótki okrzyk zawarty w tytule miał być odpowiedzią św. Michała Archanioła na bunt
Szatana, wyrażony poprzez „Non serviam!”, gdy zobaczył, jak bardzo Bóg wywyższył człowieka. To pokorne podporządkowanie się woli Bożej stało się wzorem dla chrześcijan, którzy od kilkunastu stuleciu czczą św. Michała Archanioła jako Opiekuna Kościoła wojującego na ziemi.
Od niemalże początku kształtowania się Pisma Świętego zauważano doniosłą rolę aniołów w życiu społeczności ludzkiej. Spośród nich najważniejszym według tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej jest św. Michał Archanioł, jedyny, któremu Pismo Święte nadaje tytuł „archanioła” [„archanioł Michał, tocząc rozprawę z diabłem spierał się o ciało Mojżesza”; (Jud 1, 9)]. Kościół, spadkobierca Bożego wybrania, które przeszło nań z narodu żydowskiego, traktuje, podobnie jak dawniej Izrael, św. Michała jako swojego szczególnego opiekuna. Jak rozwijał się jego kult?
Najstarsze przekazy
Na podstawie źródeł wczesnochrześcijańskich możemy domyślać się, że był niezwykle żywy. Wiemy, że cesarz Konstantyn Wielki (ur. ok. 272 r., zm. ok. 337 r.) kazał zbudować dwie świątynie na cześć św. Michała Archanioła – jedną w Rzymie, drugą na przedmieściach Konstantynopola. Papież Bonifacy I, panujący w latach 418-422 poświęcił w Rzymie bazylikę, którą oddano pod patronat św. Michała. Sozomenos (ur. ok. 400 r., zm. ok. 450 r.) wspomina, że nad Bosforem istniało sanktuarium św. Michała, założone w IV wieku przez cesarza Konstantyna. Chyba najsłynniejszą świątynią poświęconą czci tego wielkiego świętego jest sanktuarium na Górze Gargano w Italii. To tam objawił się on po raz pierwszy w roku 490. Po raz kolejny – w 492 r., a ostatni – rok później.
Nie została ona nigdy konsekrowana ludzką ręką. Biskup diecezji Siponto uznał, że św. Michał Archanioł mówił prawdę. Kościół przyjął 8 maja, dzień ostatnich objawień, za datę obchodzenia ich rocznicy.
Św. Michał jest wymieniony, obok św. Gabriela i św. Rafała, w hymnie wczesnośredniowiecznym (ok. IX – X w.) pt. „Christe sanctorum decus angelorum”, którego autorstwo przypisuje się Rabanusowi, a którego tekst łaciński, ze względu na niezwykłe piękno, tutaj podaję:
Christe, sanctorum decus Angelorum
Rector humani generis et auctor,
nobis aeternum tribue benigne
scandere caelum.
Angelum pacis, Michael ad istam
caelitus mitte, rogitamus aulam:
nobis ut crebro veniente crescant
prospera cuncta.
Angelus fortis Gabriel, ut hostem
pellat antiquum, volitet ab alto,
saepius templum veniat ad istud
visere nostrum.
Angelum nobis medicum salutis
mitte de caelis Raphael, ut omnes
sanet aegrotos, pariterque nostros
dirigat actus.
Hinc Dei nostri Genetrix Maria,
totus et nobis chorus Angelorum
semper assistat, simul et beata
concio tota.
Praestet hoc nobis Deitas beata
Patris ac Nati pariterque Sancti
Spiritus, cuius resonat per omnem
gloria mundum. Amen.
Utwór ten był pierwowzorem hymnu „Te splendor virtus Patris” ułożonego przez papieża Urbana VIII z okazji reformy w 1632 r. Dzieło jest hymnem nieszporów na Uroczystość św. Michała Archanioła.
Najsłynniejsze sanktuaria
Wróćmy jednak do czasów wcześniejszych. Warto wspomnieć, że nie tylko Europa kontynentalna miała swoje świątynie poświęcone św. Michałowi. Do Irlandii południowo-zachodniej należy wyspa Skellig Michael. To tam ukazał się on św. Patrykowi. Drugi człon jej nazwy, zgodnie z „Kroniką czterech mistrzów”,pojawił się w 1044 r.
W Kornwalii, na Mount St Michael, gdzie archanioł miał objawić się w V wieku, wybudowano kaplicę na jego cześć. Dwa wieki później, w 709 r. w Normandii ukazał się biskupowi, św. Aubertowi z poleceniem, aby ten wybudował na pobliskim wzniesieniu kościół. Biskup nie spełnił żądania archanioła za pierwszym razem. Jak podaje tradycja, św. Michał miał go ukarać dotknięciem głowy, w której powstała… dziura, pozostawiając jednak biskupa przy życiu (czaszka dostojnika do dziś jest przechowywana w katedrze w Avranches). Górę nazwano więc Mont-saint-Michel, gdzie podczas budowy świątyni miało dojść do licznych cudów: archanioł Michał wskazał źródło słodkiej wody, dziecko odsunęło głaz stojący na drodze budowniczym, a poranna rosa wyznaczyła zarys fundamentów.
Nie tylko te historie związane są ze świętym Michałem. W X wieku w Piemoncie wybudowano sanktuarium na jego cześć. To drugie we Włoszech miejsce objawień świętego archanioła. Przez wszystkie te miejsca święte przebiega tzw. linia św. Michała, symbolizująca według tradycji miecz archanioła, gotowego do walki z Szatanem.
Powyższy tekst jest fragmentem artykułu, który ukazał się w numerze 12. Miesięcznika Adeste. Pobierz go za darmo, aby przeczytać resztę!
