Akcja podczas "Old Firm Derby" w 2008 r. - fot. Wikimedia Commons
W dawnych czasach krzyż ustawiony na kuli – motyw często spotykany m.in. w budownictwie sakralnym – symbolizował panowanie Chrystusowego Krzyża nad całą kulą ziemską. Dziś jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli świata stała się piłka do gry w piłkę nożną, a nie brak dowodów, że dla wielu ludzi futbol stał się swego rodzaju religią, zajmując w ich życiu zdecydowanie zbyt ważne miejsce. Dlatego chciałbym Cię, drogi czytelniku, zabrać w ciekawą podróż po drużynach i rozgrywkach piłkarskich z całego świata aby poszukać w nich ciekawych związków z chrześcijaństwem, a w szczególności – katolicyzmem.
Piłka nożna wywodzi się prawdopodobnie z Wysp Brytyjskich, skąd pochodzi również datowana na XII w. najstarsza znana wzmianka na jej temat. Zasady gry, przypominające te znane obecnie, wykrystalizowały się ok. połowy XIX w. – wtedy też ostatecznie rozdzielono football od rugby, w której dozwolone było używanie rąk
Powiązania piłki nożnej z religią i polityką nigdzie nie są tak silne, jak w Szkocji. Najlepszym tego dowodem są derby Glasgow – starciom „katolickiego” Celticu z „protestanckimi” Rangersami towarzyszą zawsze ogromne, nie tylko boiskowe, emocje. Klub Glasgow Rangers został utworzony już w 1872 r., szybko stając się jedną z najsilniejszych drużyn na Wyspach Brytyjskich. Piętnaście lat później w sali Kościoła Świętej Marii przy East Rose grupa irlandzkich imigrantów powołała Celtic F.C. Do pierwszego starcia obu drużyn doszło już w 1888 r, a po rozpoczęciu w 1890 r. rozgrywek Ligi Szkockiej derby Glasgow stały się jednymi z najciekawszych meczów każdego sezonu. Podczas Old Firm Derby nie brakuje politycznych i religijnych prowokacji – kibice obu drużyn niejednokrotnie przerzucali się piosenkami ku czci irlandzkich (IRA) bądź ulsterskich (UVF) separatystów oraz obelgami pod adresem papieża lub królowej angielskiej, zaś poza stadionami dochodziło do bójek, regularnych starć gangów, a nawet ostrzeliwania się z… kuszy.
Analogiczne konteksty towarzyszą derbom stolicy Szkocji – Edynburga – gdzie założony przez irlandzkich wiernych rzymskokatolickiej parafii św. Patryka przy Cowgate Hibernian F.C. mierzy się z posiadającym rojalistyczne tradycje Hearts of Midlothian F.C. Klub o analogicznych jak Celtic i Hibernian korzeniach gra również w trzecim co do wielkości szkockim mieście – Dundee. Zespół Dundee United F.C. (do 1923 r. Dundee Hibernian) jest uważany za kontynuatora tradycji istniejącego pod koniec XIX w. irlandzkiego klubu Dundee Harp F.C. Drużyna Dundee United toczy derbowe boje z Dundee F.C., a wielkim zainteresowaniem cieszą się także ich pojedynki z Aberdeen F.C., określane jako New Firm Derby.
Niemniej ciekawe są związki footballu z religią w Irlandii – a zwłaszcza w jej północnej części. Już u zarania tej dyscypliny w Irlandii Północnej duże wpływy w miejscowych organizacjach piłkarskich zdobyli protestanci, chociaż nie stanowili oni przytłaczającej większości społeczeństwa. Skutkiem tego była unikatowa tradycja nie rozgrywania meczów piłkarskich w niedzielę – oficjalny zakaz obowiązywał do 2008 r., ale większość drużyn ligowych przestrzega go do dzisiaj. Jeśli chodzi o rozgrywki ligowe, to początkowo katolicy – z racji stanowienia sporej części społeczeństwa Irlandii Północnej – byli w nich licznie i silnie reprezentowani. Przed wojną najsilniejszym zespołem był katolicki Belfast Celtic F.C. – wielokrotny mistrz kraju, którego głównym rywalem był protestancki Linfield F.C. Do gwałtownej zmiany sił doszło jednak w 1948 r., gdy po towarzyskim starciu obu drużyn fanatyczni kibice Linfield zaatakowali piłkarzy Celticu, poważnie raniąc kilku z nich. Niedługo po tym krwawym zajściu Celtic wycofał się z rozgrywek ligowych, a zaraz potem został rozwiązany. Najsilniejszym katolickim klubem w Irlandii Północnej został Derry City F.C., którego mecze z protestanckimi rywalami regularnie kończyły się rozruchami, z którymi przestała sobie radzić nawet policja. W związku z tym również ten klub w 1972 r. zdecydował się wycofać z ligi Irlandii Północnej, by 13 lat później dołączyć do ligi irlandzkiej, w której występuje do dziś. Obecnie w Northern Ireland Premier League występują dwa katolickie zespoły – Warrenpoint Town oraz znacznie silniejszy Cliftonville F.C. (zwycięzca ligi w sezonach 2012/13 i 2013/14). Co ciekawe, mecze obu drużyn są zazwyczaj jedynymi w całym sezonie spotkaniami rozgrywanymi w niedzielę.
Ciekawych akcentów związanych z chrześcijaństwem nie brakuje również w futbolu w innych częściach Europy. Uwagę zwracają często przewijające się w herbach motywy religijne, szczególnie zaś różne wersje krzyża. Jednym z najpopularniejszych jest krzyż św. Jerzego – czerwony na białym tle, będący głównym elementem flag Anglii i Gruzji, a także herbów m.in. Katalonii, Mediolanu i Genui. Stąd czerwony krzyż na białym tle stanowi fragment herbów m.in. tak znanych klubów, jak FC Barcelona, AC Milan czy Sampdoria Genua. Na półwyspie Iberyjskim popularnym motywem jest z kolei krzyż św. Jakuba, będący symbolem Zakonu Santiago (św. Jakuba z Composteli), którego pionowa belka ma kształt przypominający miecz. Symbol ten wykorzystują takie kluby jak m.in. CD Compostela czy Celta Vigo. Inna historia wiąże się z głośnym ostatnimi czasy krzyżykiem w herbie Realu Madryt, usuniętym w 2014 r. w niektórych miejscach (m.in. na kartach kibica) wskutek podpisania kontraktu sponsorskiego z muzułmańską firmą National Bank of Abu Dabi. Korona z krzyżykiem jest związana z patronatem, jaki król Hiszpanii Alfons VIII objął nad niektórymi klubami piłkarskimi kraju w latach 20’ XX w.
Powyższy tekst jest fragmentem artykułu, który ukazał się w najnowszym numerze Miesięcznika Adeste. Pobierz go za darmo, aby przeczytać resztę!
