Ostatnio powiedzieliśmy trochę na temat osoby Ducha Świętego oraz Jego symboli. Dziś pokrótce zajmiemy się Jego działaniem w świecie i w Kościele. Będzie to mały wstęp do dłuższych rozważań na temat Kościoła, które czekają nas już niedługo.
Duch Święty, chociaż objawiony w pełni dopiero przez Jezusa Chrystusa, podobnie jak pozostałe Osoby Boskie działał od zawsze. Możemy się o tym przekonać już na kartach Starego Testamentu, mimo że nie znajdziemy tam wprost wyrażonych prawd wiary na temat Trzeciej Osoby Trójcy Świętej.
Co Słowo Boże mówi o Duchu Świętym przed przyjściem Chrystusa?
Duch Święty działa w stworzeniu: rządzi nim, uświęca je, ożywia i zachowuje. W szczególny sposób bierze udział w stworzeniu całego człowieka, który jest ukształtowany na Boże podobieństwo. Zarówno ludzka dusza, jak i ciało mają w sobie boskie podobieństwo. Święty Ireneusz ujął to w następujący sposób: „W przypadku człowieka Bóg ukształtował go własnymi rękami to znaczy przez Syna i Ducha Świętego […] i wycisnął na ukształtowanym ciele własną formę w taki sposób, by nawet to, co widzialne, miało Boski kształt” (Demonstratio apostolica, 11).
Nawet po grzechu pierworodnym człowiek nadal pozostaje obrazem Bożym. Został jednak pozbawiony chwały Bożej (por. Rz 3, 23). Jezus, przyjmując ludzkie ciało, odnawia człowieka w podobieństwie do Ojca, przywracając Mu obecność Ducha Świętego.
W Starym Testamencie Duch Święty przede wszystkim mówi przez proroków. Wyznajemy to w Credo. Napomnieniami, pouczeniami i działaniem proroków Duch Święty przygotowywał naród wybrany na przyjście Mesjasza. Czynił to stopniowo, przez całą historię i jej poszczególne wydarzenia (objawienie Bożej opieki i uwolnienie z niewoli egipskiej, nadanie Prawa na Synaju, wierność Boga mimo niewierności ludu itd). Również stopniowo Duch Święty objawiał prorokom Starego Testamentu, kim będzie Mesjasz. W Starym Testamencie, zwłaszcza w Księdze Joela (Jl 3, 1-5), ale także u Jeremiasza i Ezdrasza, prorocy zapowiadają zstąpienie Ducha Świętego na ludzi. Dziełem Ducha Świętego w czasie przed narodzeniem Jezusa jest także sam lud wybrany, oczekujący Bożej sprawiedliwości mesjańskiej, wierny Bożemu Przymierzu, nawet jeśli znajdował się on w mniejszości.
Jak Nowy Testament objawia nam Ducha Świętego?
W czasach Nowego Testamentu działanie Ducha Świętego szczególnie objawia się w osobie Jana Chrzciciela, który zostaje Nim napełniony już w łonie swojej matki (por. Łk 1, 15). W Janie Duch Święty dopełnia „przygotowanie Panu ludu doskonałego” (por. Łk 1, 17).
Maryję katechizm nazywa arcydziełem posłania Ducha Świętego w pełni czasu (por. KKK 721). Dzięki przygotowaniu jej przez łaskę, Ojciec i Syn znajdują w niej mieszkanie, w którym będą przebywać pośród ludzi. Maryja została poczęta bez grzechu pierworodnego tylko dzięki łasce Bożej. Duch Święty przygotował ją łaską na to, by stała się godnym mieszkaniem dla Wcielonego Słowa. Wreszcie to za sprawą Ducha Świętego poczęła ona i urodziła Syna Bożego. Duch Święty w Maryi objawia Syna Ojca. Katechizm używa wobec niej jeszcze jednego pięknego określenia: „krzew gorejący ostatecznej teofanii; napełniona Duchem Świętym pokazuje Słowo w uniżeniu Jego Ciała” (por. KKK 724).
Pełnię objawienia Ducha Świętego przynosi nam Jezus Chrystus. Od chwili swojego poczęcia jest On namaszczony Duchem Świętym: jest Chrystusem, Mesjaszem, co dokładnie znaczy właśnie „namaszczony”. Podczas swojego nauczania Jezus stopniowo oznajmia uczniom, kim jest Duch Święty. Ale w pełni objawia Go dopiero po swoim uwielbieniu przez śmierć i zmartwychwstanie.
„Dopiero wtedy, gdy nadeszła godzina, w której Jezus miał być uwielbiony, obiecuje On przyjście Ducha Świętego, ponieważ Jego śmierć i zmartwychwstanie będą wypełnieniem obietnicy danej ojcom (por. J 14,16-17. 26; 15, 26; 16, 7-15; 17, 26). Duch Prawdy, inny Paraklet, zostanie dany przez Ojca na prośbę Jezusa; zostanie posłany przez Ojca w imię Jezusa; Jezus pośle Go od Ojca, ponieważ On wyszedł od Ojca. Duch Święty przyjdzie, poznamy Go, będzie z nami na zawsze, zamieszka z nami, nauczy nas wszystkiego i przypomni nam wszystko, co powiedział nam Chrystus i zaświadczy o Nim. On doprowadzi nas do całej prawdy i uwielbi Chrystusa; przekona świat o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie” (KKK 729).
W którym momencie Duch Święty zostaje udzielony uczniom Jezusa?
Pięćdziesiąt dni po zmartwychwstaniu Duch Święty zostaje objawiony, dany i udzielony jako osoba boska. W tym dniu wypełnia się Pascha Chrystusa i zostaje objawiona cała Trójca Święta. Od tej chwili dzięki męce i śmierci Jezusa ci, którzy wierzą w Niego, uczestniczą już w komunii Trójcy. Duch Święty wprowadza świat w „czasy ostateczne”, czyli czasy Kościoła. Królestwo Boże jest już pośród nas, chociaż nie jest jeszcze spełnione (stanie się to wraz z Paruzją).
Jak obecnie Duch Święty działa w Kościele?
Obecnie Duch Święty działa w sercach wierzących w Jezusa przede wszystkim przez miłość. Ona jest rozlana w naszych sercach przez Ducha Świętego, jak pisze św. Paweł (por. Rz 5, 5). Pierwszym skutkiem miłości Bożej, którą rozlewa w naszych sercach Duch Święty, jest odpuszczenie grzechów. Duch Święty udziela także daru jedności, dzięki któremu przywraca ochrzczonym Boże podobieństwo. Dzięki obecności Ducha Świętego w naszych duszach mamy już zadatek życia wiecznego, życie Trójcy Świętej. Ono uzdalnia nas do miłowania, które przekracza zdolności samej tylko ludzkiej natury. Duch Święty pomaga nam przynosić owoce (por. Ga 5, 22-23). Chociaż Duch Święty nie przestał działać w świecie, w stworzeniu czy też indywidualnie, oświecając serca ludzi i prowadząc je do Boga, w szczególny sposób działa w Kościele, który jest Ciałem Chrystusa i świątynią Ducha Świętego.
