Pogrzeb królowej Elżbiety II - fot. Wikimedia Commons
Śmierć osoby znanej z mediów czy życia publicznego porusza w inny sposób niż odejście kogoś bliskiego – ale jednak w wielu przypadkach porusza. Są tacy, których ze łzami w oczach żegnają ludzie z całego świata, ale i tacy, po których pogrzebie długo nie milkną przeróżne dyskusje. Czy jednak staramy się, aby jeszcze dłużej nie milkła modlitwa?
Jak zapamiętamy rok 2022? Z pewnością każdy z nas inaczej. Ziemia wciąż się kręciła, a chodzący po niej ludzie uczyli się, pracowali, kochali, cierpieli, modlili się, odpoczywali, a przede wszystkim – rodzili się i umierali. I właśnie o tych, którzy odeszli do Pana, szczególnie pamiętamy w pierwszych dniach listopada. W przeciągu ostatniego roku dołączyło do nich sporo znanych osób, których sylwetki warto krótko przypomnieć.
Willbur Smith (1933-2021) – pisarz
Urodził się w Rodezji Północnej (obecna Zambia) i długo mieszkał w Afryce, próbując różnych zajęć. W końcu zajął się pisarstwem, które stało się dla niego sposobem na życie i przepustką do sławy. W swoich książkach opisywał trudne zawiłości życia społecznego na Czarnym Lądzie tak, jak znał je z opowieści i własnych obserwacji. Łącznie opublikował czterdzieści dziewięć powieści, które sprzedały się na całym świecie w ponad stu czterdziestu milionach egzemplarzy, a kilka zostało zekranizowanych.
O. Jerzy Tomziński (1918-2021) – paulin
Nazywany „legendą Jasnej Góry” o. Jerzy Tomziński przez sto trzy lata swojego życia przeżył i zobaczył bardzo wiele. Na przestrzeni lat pełnił m.in. funkcje przeora klasztoru na Jasnej Górze i generała zakonu paulinów. Spotkał osobiście m.in. św. ojca Pio, papieży Jana XXIII, Pawła VI i Jana Pawła II czy kard. Stefana Wyszyńskiego. Był świadkiem zwołania soboru watykańskiego II oraz, jako generał paulinów, jednym z jego ojców. W historii polskiego Kościoła zapisał się także jako jeden z inicjatorów codziennego publicznego odmawiania Apelu jasnogórskiego w kaplicy Matki Bożej Częstochowskiej, zapoczątkowanego podczas internowania kard. Wyszyńskiego w 1953 r.
Kamil Durczok (1968-2021) – prezenter telewizyjny
Jedna z najbardziej rozpoznawalnych, ale i kontrowersyjnych postaci polskiej telewizji. Jego twarz znał każdy, komu zdarzało się obejrzeć pomiędzy rokiem 2001 a 2006 Wiadomości TVP lub między 2006 a 2015 Fakty w TVN. Mało kto nie słyszał zarówno o jego działalności publicystycznej, jak i różnego rodzaju skandalach oraz problemach zdrowotnych. Durczok na początku XXI wieku przeszedł białaczkę, a później zmagał się m.in. z chorobą alkoholową, depresją i problemami z krążeniem, które doprowadziły do jego śmierci w dość młodym wieku.
Sir Frank Williams (1942 – 2021) – inżynier Formuły 1
Ikoniczna postać świata Formuły 1. To właśnie on założył w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku zespół Williams F1, startujący do dziś w tych niezwykle prestiżowych zawodach. Całe życie poświęcił wyścigom samochodowym, pomimo że od poważnego wypadku, jakiemu uległ w 1986 r., poruszał się na wózku inwalidzkim. Za działalność na tym polu został odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego i otrzymał tytuł szlachecki.
Heorhij „Żora” Korolow (1987-2021) – tancerz
Polski celebryta ukraińskiego pochodzenia, znany głównie z sukcesów w tańcu zawodowym i występów w popularnych programach rozrywkowych. Wystąpił także w kilku odcinkach popularnych polskich seriali (m.in. w Niani i Ojcu Mateuszu). W młodości trenował piłkę nożną, zdobył także licencję menedżera piłkarskiego FIFA. Przyczyną jego śmierci w wieku niespełna trzydziestu pięciu lat było zapalenie mięśnia sercowego.
Marzenna Schejbal (1924-2021) – działaczka polonijna
Z roku na rok pozostaje wśród nas coraz mniej ludzi, którzy na własne oczy widzieli powstanie warszawskie. Jedną z takich osób była pani Marzenna Schejbal, sanitariuszka i łączniczka Batalionu im. Waleriana Łukasińskiego na Starym Mieście. Po powstaniu trafiła do niewoli, a następnie, po wyzwoleniu, do Londynu. W Wielkiej Brytanii mieszkała do końca życia, aktywnie działając w różnych organizacjach polonijnych i kombatanckich. W 2012 r. została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Alice von Hildebrand (1923-2022) – filozof
Nazwisko von Hildebrand zapisało się w historii teologii i filozofii katolickiej podwójnie, za sprawą pani Alice i jej męża Dietricha. Alice von Hildebrand zostanie zapamiętana jako autorka licznych publikacji w tej dziedzinie i obrończyni tradycyjnych wartości. Warto również wspomnieć, że w 2013 r. została odznaczona przez kard. Raymonda Burke Krzyżem Wielkim Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego.
Francisco „Paco” Gento (1933-2022) – piłkarz
Legenda Realu Madryt, którego barwy Gento reprezentował w latach 1953-1971. W jednej z najlepszych drużyn piłkarskich w historii występował w ataku u boku m.in. Alfredo Di Stéfano i Ferenca Puskása. Długoletnie występy w tak znakomitym zespole przełożyły się na liczne sukcesy. Paco Gento zdobył m.in. dwanaście mistrzostw Hiszpanii i wystąpił w ośmiu finałach pucharu Europy, z których sześć wygrał – każda z tych liczb jest rekordem świata.
Meat Loaf (1947-2022) – piosenkarz
Naprawdę nazywał się Marvin Lee Aday – pseudonim Meat Loaf (dosłownie: „Pieczeń”) przyjął niedługo po tym, jak w krótkim czasie celowo przytył dwadzieścia siedem kilogramów, żeby uniknąć powołania na wojnę do Wietnamu. Wcześniej, gdy miał dziewiętnaście lat, jego matka zmarła na raka, a ojciec prawie go zasztyletował. Wszystko to przyczyniło się do rozwinięcia głównych cech rozpoznawczych Meat Loaf jako muzyka i aktora: potężnej sylwetki i ekscentrycznych zachowań. W historii muzyki zapisał się kilkunastoma płytami, w tym m.in. legendarną Bat Out of Hell, czy bardzo znaną balladą I’d Do Anything for Love (But I Won’t Do That), wykorzystaną przed kilku laty w urzekająco debilnym filmie Sausage Party. Meat Loaf wystąpił również w kilku filmach – jest spora szansa, że pamiętacie go np. jako grubaska z Podziemnego kręgu.
Louie Anderson (1953-2022) – osobowość telewizyjna
Ta twarz, fryzura, mimika, imię i nazwisko… Coś Wam świta? Zgadza się – serial animowany Świat według Ludwiczka jest luźno oparty na prawdziwych doświadczeniach. Konkretnie chodzi o młodość amerykańskiego komika i celebryty Louie Andersona, będącego zresztą współtwórcą znanego programu. Wiele z tych wspomnień było trudnych, co znalazło odbicie zarówno w popularnej kreskówce, jak i innych obszarach aktywności publicznej Andersona.
Barbara Krafftówna (1928-2022) – aktorka
Artystka w pełnym tego słowa znaczeniu. Przed długie lata swojej pracy scenicznej zagrała niezliczoną ilość ról teatralnych i filmowych. Wystąpiła m.in. w Popiele i diamencie, Rękopisie znalezionym w Saragossie, Czterech pancernych i psie czy Jak być kochaną; za tę ostatnią rolę zdobyła nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco w 1962 r. Zostanie także zapamiętana z występów w Kabarecie Starszych Panów.
Jarosław Marek Rymkiewicz (1935-2022) – literat
Znany przede wszystkim z twórczości poetyckiej oraz stojących na bardzo wysokim poziomie esejów na temat historii literatury. Napisał również dwie powieści (Umschlagplatz i Rozmowy polskie latem 1983). Od młodości angażował się również politycznie – najpierw w ramach Związku Młodzieży Polskiej czy Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, a od lat osiemdziesiątych we współpracy z opozycją antykomunistyczną i podziemnymi wydawnictwami. W latach 2000 i 2003 dwukrotnie otrzymał Nagrodę Literacką „Nike”.
Józef Zapędzki (1929-2022) – strzelec
Medal olimpijski jest zawsze wielkim osiągnięciem – a co dopiero gdy na dwóch igrzyskach z rzędu zdobywa się złoto! Jednym z Polaków, którym udała się ta sztuka, był strzelec sportowy Józef Zapędzki. Zapędzki nie miał sobie równych w strzelaniu z pistoletu szybkostrzelnego na igrzyskach w Meksyku w 1968 r. oraz w Monachium w 1972 r. Niejednokrotnie podkreślał symboliczną wagę tego drugiego złota – zawody odbywały się ok. dwudziestu kilometrów od obozu zagłady w Dachau, gdzie zginął jego ojciec, a na dodatek finał rozegrano 1 września, w rocznicę wybuchu wojny, która go zabrała.
Witold Paszt (1953-2022) – piosenkarz
Założyciel i wokalista popularnego niegdyś zespołu Vox. Grupa, w której muzyczną przygodę rozpoczynał także Ryszard Rynkowski, zasłynęła m.in. takimi przebojami jak Bananowy song czy Szczęśliwej drogi już czas. Witold Paszt od czasu do czasu przypominał o sobie polskiej publiczności, występując w kilku znanych programach telewizyjnych, serialach, a nawet filmach.
Aleksander Tarnawski (1921-2022) – kombatant
Z wykształcenia inżynier chemik, przede wszystkim zapisał się w historii jako bohater wojenny. Wziął udział w wojnie obronnej we wrześniu 1939 r., a następnie wstąpił do polskich oddziałów we Francji. W kwietniu 1944 r. został zrzucony ze spadochronem na ziemie polskie jako cichociemny i rozpoczął działalność konspiracyjną w ramach Armii Krajowej. Po wojnie przez długie lata pracował w wyuczonym zawodzie, zachowując do późnej starości imponującą sprawność fizyczną: dość wspomnieć, że jeszcze w wieku dziewięćdziesięciu trzech lat oddał skok spadochronowy. Zmarł w wieku stu jeden lat jako ostatni cichociemny.
Egon Franke (1935-2022) – szermierz
Kolejna z legend rodzimego sportu, na dodatek dyscypliny bardzo polskiej, bo polegającej na machaniu szabelką (choć akurat w tym przypadku mowa o florecie). Egon Franke z igrzysk w Tokio w 1964 r. i w Meksyku w 1968 r. przywiózł łącznie trzy medale, po jednym w każdym kolorze. W konkurencjach indywidualnych i drużynowych zdobył ponadto w sumie osiem medali mistrzostw świata, a po zakończeniu kariery sportowej z powodzeniem trenował przyszłe pokolenia szermierzy.
Ludwik Dorn (1954-2022) – polityk
Od wczesnej młodości angażował się społecznie i politycznie, począwszy od harcerstwa, poprzez organizacje studenckie, opozycyjną prasę, Komitet Obrony Robotników, aż po Solidarność. Po upadku komunizmu kontynuował zaangażowanie polityczne, pełniąc szereg istotnych funkcji w ówczesnym Porozumieniu Centrum. W latach 1997-2015 przez pięć kolejnych kadencji sejmu nieprzerwanie był posłem, pełniąc w tym czasie m.in. funkcje przewodniczącego klubu parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości, ministra spraw wewnętrznych i administracji, marszałka sejmu czy wicepremiera.
O. Feliks Poćwiardowski (1931-2022) – misjonarz
Długoletni misjonarz werbista, znany także z działalności fotograficznej i filmowej. Ojciec Feliks Poćwiardowski wstąpił do Zgromadzenia Słowa Bożego w 1950 r., a święcenia kapłańskie przyjął w 1959 r. Założył dom misyjny im. św. Arnolda Janssena w Laskowicach Pomorskich. W późniejszych latach wielokrotnie jeździł na misje po całym świecie, dokumentując przy okazji pracę swoich współbraci. Łącznie zrealizował ponad pięćdziesiąt filmów dokumentalnych, w tym Tak niewiele potrzeba do radości o pracy o. Mariana Żelazka wśród trędowatych w Indiach czy Pokój i miłość, nakręcony w Hiroszimie.
Prof. Antoni Leon Dawidowicz (1952-2022) – matematyk
Niezwykle barwna postać krakowskiego środowiska akademickiego. Był wnukiem znanego przedwojennego malarza i matematyka Leona Chwistka, a przez babcię był także blisko spokrewniony z Hugo Steinhausem. Pozostawił po sobie bogaty dorobek naukowy i pamięć gorącego popularyzatora matematyki. To akurat mogę potwierdzić osobiście – nie miałem co prawda zajęć z prof. Dawidowiczem na studiach, ale widziałem kiedyś, jak rozwiązywał przy tablicy zadanie z olimpiady matematycznej. Pamiętam, że każde udane obliczenie sprawiało mu niesamowitą, nieskrywaną, wręcz dziecięcą radość. Był zresztą człowiekiem wielu pasji – kochał poezję i literaturę, z zacięciem kolekcjonował stare monety, fascynowała go historia Krakowa i angażował się w działalność licznych towarzystw. Był również mocno związany z krakowskim środowiskiem tradycji katolickiej i często można go było spotkać na mszach trydenckich odprawianych przez księży z bractwa św. Piotra.
Mino Raiola (1967-2022) – agent piłkarski
Od wczesnej młodości interesował się piłką nożną, ale zamiast rozwijać karierę sportową, szybko zajął się biznesową stroną tego sportu. Z czasem stał się jednym z najbardziej znanych agentów piłkarskich na świecie. Lista jego klientów jest naprawdę imponująca – znajdują się na niej takie nazwiska jak choćby Frank Rijkaard, Dennis Bergkamp, Pavel Nedvěd, Zlatan Ibrahimović, Mario Balotelli, Paul Pogba, Romelu Lukaku, Marco Verratti, Gianluigi Donnarumma czy Erling Haaland. Zmarł po długiej walce z ciężką chorobą płuc.
Jerzy Trela (1942-2022) – aktor
Kolejna wielka legenda polskiego teatru oraz kina. Na deskach Starego Teatru w Krakowie zagrał chyba wszystkie wielkie role, jakie tylko mógł. Wcielał się w Konrada w Dziadach, Jaśka w Weselu czy Mefistofelesa w Fauście. Nie mniej imponująca jest lista filmów i seriali, w których mogliśmy podziwiać jego kunszt – znajdują się na niej choćby Sanatorium pod Klepsydrą, Człowiek z żelaza, Znachor, Danton, Anioł w Krakowie czy Stara baśń.
Vangelis (1943-2022) – kompozytor
Ewangelos Odiseas Papatanasiu, znany jako Vangelis, na długie lata pozostanie czołową postacią światowej muzyki filmowej. Mimo że był samoukiem i nigdy w pełni nie nauczył się zapisu nutowego, stworzył takie arcydzieła jak motywy muzyczne z filmów Rydwany ognia, Łowca androidów, 1492. Wyprawa do raju czy Aleksander. Wydał również kilkanaście płyt solowych z muzyką elektroniczną.
Ray Liotta (1954-2022) – aktor
Na szerokie wody wypłynął za sprawą jednej z głównych ról w niezapomnianych Chłopcach z ferajny Martina Scorsese z 1990 r. Od tego czasu regularnie pokazywał się w znanych hollywoodzkich produkcjach i amerykańskiej telewizji. W roku 1998 został nominowany do prestiżowej nagrody Gildii Aktorów Ekranowych za rolę Franka Sinatry w filmie Ludzie rozrywki.
Ks. Tadeusz Tomasiński (1923-2022) – pallotyn
Kolejny na tej liście człowiek, z którego śmiercią odeszła na tamten świat masa wspomnień i doświadczeń trudnej historii ubiegłego stulecia. Młody Tadeusz Tomasiński, jeszcze jako człowiek świecki, przeżył trudy II wojny światowej jako żołnierz Armii Krajowej i uczestnik powstania warszawskiego. Po wojnie wstąpił do seminarium, a już w 1953 r. wyjechał do Francji, gdzie przez długie lata posługiwał wśród tamtejszej Polonii. Utworzył drukarnię Imprimerie de Busagny, w której wydrukowano kilka milionów polskich książek, a podczas stanu wojennego zorganizował komitet pomocy dla Polski.
Jurij Szatunow (1973-2022) – piosenkarz
„O, Elvis Presley po roku w Rosji” – mógłby ktoś powiedzieć. Byłaby w tym jakaś odrobina racji, bo choć „Jurze” trochę do Elvisa brakowało, to mimo wszystko karierę muzyczną zrobił dość solidną. Dość wspomnieć – choć może obecny klimat polityczny temu nie sprzyja – że był taki czas, kiedy cała Europa Wschodnia, nie wyłączając Polski, dygała w rytm hitu disco Biełyje rozy.
Olivia Newton-John (1948-2022) – piosenkarka
Właściwie można by na równi wpisać przy jej nazwisku „aktorka” i „piosenkarka”. „Aktorka” – dlatego że zagrała w swojej karierze w wielu filmach, dając się zapamiętać m.in. z głównej roli w musicalu Grease. Z kolei „piosenkarka” dlatego, że nagrała kilkanaście płyt i wylansowała wiele przebojów, a w 1974 r. reprezentowała Wielką Brytanię na konkursie Eurowizji.
Michaił Gorbaczow (1931-2022) – polityk
Człowiek, który zgasił światło w Związku Radzieckim. To akurat dobrze. Niedobrze, że proces ten został okupiony krwią wielu niewinnych ludzi – m.in. czternastu zmarłych i ponad siedmiuset rannych litewskich demonstrantów broniących wieży telewizyjnej w Wilnie. Ocena ostatniego przywódcy Związku Radzieckiego nie jest tak prosta i jednoznaczna, jak chcieliby niektórzy.
Edward Hulewicz (1937-2022) – piosenkarz
Dość znany piosenkarz i autor piosenek, zapamiętany także dzięki niepodrabialnej stylówce. Edward Hulewicz w młodości współpracował z zespołami Tarpany i Heliosi, a także całą plejadą znakomitości polskiej sceny muzycznej tamtych czasów. Spośród jego piosenek szczególną popularnością cieszy się po dziś dzień Za zdrowie pań.
Elżbieta II (1926-2022) – królowa Wielkiej Brytanii
Z Bożej łaski królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz innych jej posiadłości i terytoriów. Nikt nie zasiadał na brytyjskim tronie dłużej niż królowa Elżbieta II. Świat zapamięta ją jako osobę ciepłą i elegancką, obdarzoną wielką klasą i poczuciem humoru, z której twarzy rzadko kiedy schodził uśmiech. Wielu widziało w niej również ucieleśnienie wszystkich pozytywnych cech monarchii. Elżbieta II jako królowa przeżyła dekolonizację Afryki, koniec zimnej wojny, konflikt w Irlandii Północnej czy wstąpienie i wystąpienie Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Spotkała się z setkami przywódców państw, a także pięcioma papieżami. Z pewnością była jedną z tych osób, których śmierć oznacza koniec pewnej epoki.
Franciszek Pieczka (1928-2022) – aktor
Rok 2022 nie był łaskawy dla polskiej kinematografii. Pod koniec września pożegnaliśmy Franciszka Pieczkę, którego filmografia może przyprawić o zawrót głowy. Znajdziemy w niej takie tytuły jak chociażby Potop, Ziemia obiecana, Żywot Mateusza, Quo Vadis czy Jańcio Wodnik. W zbiorowej świadomości Franciszek Pieczka funkcjonuje jednak przede wszystkim jako Gustlik z Czterech pancernych i psa.
Coolio (1963-2022) – raper
Artis Leon Ivey Jr. przyszedł na świat w 1963 r. w Los Angeles. W młodości niejednokrotnie miał styczność z rzeczywistością, którą można by określić jako Gangsta’s Paradise – nic więc dziwnego, że właśnie taki tytuł nosił jego największy przebój. Coolio zagrał również w kilkudziesięciu filmach, poczynając od Młodych gniewnych, gdzie wykonał wspomnianą już piosenkę.
Robbie Coltrane (1950-2022) – aktor
Cóż tu dużo mówić… Poczciwy, sympatyczny Hagrid, ulubiona postać wielu fanów Harry’ego Pottera. Ale już wcześniej Coltrane (a właściwie Anthony Robert McMillan) był znany z licznych ról filmowych, z których najbardziej w pamięć zapadnie kreacja Valentina Zukovsky’ego – głównego antagonisty Jamesa Bonda w filmach GoldenEye i Świat to za mało. Warto dodać, że za swoje zasługi Coltrane został odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego.
Jerry Lee Lewis (1935-2022) – piosenkarz
Niestety coraz mniej jest już wśród żyjących gwiazd rock and rolla. Jednym z ostatnich wielkich tamtej epoki był zmarły pod koniec października br. Jerry Lee Lewis. Wraz z Carlem Perkinsem, Johnnym Cashem i Elvisem Presleyem wziął udział w legendarnej sesji nagraniowej określonej po latach jako Million Dollar Quartet. Jego przeboje, takie jak m.in. Great Balls of Fire, odegrały kluczową rolę w eksplozji rock and rolla, ale Lewis zapisał się dużymi literami także w historii muzyki country.
Wieczny odpoczynek racz zmarłym dać, Panie, a światłość wiekuista niechaj im świeci.
Niech odpoczywają w pokoju wiecznym. Amen.
