
Źródło: wikimedia.commons
Czy zastanawialiście się kiedyś, jak pokolenie naszych dziadków przeżywało Wielkanoc? Może się wydawać, że obrzędy, w których uczestniczyli są dla nas nieznaczące – archaiczne i przestarzałe, że nie przystają do naszych czasów i nie wnoszą nic do wiary współczesnych katolików. Nic bardziej mylnego.
Często może nachodzić nas pytanie (szczególnie, gdy obecnie w wielu miejscach możemy uczestniczyć w tradycyjnej Liturgii), jak mogły wyglądać święta Wielkanocne pokolenia naszych dziadków. Dalej – czy dzisiaj w Kościele można sprawować takie obrzędy? W celu wysunięcia odpowiedzi potrzeba nam krótkiego wstępu natury historyczno-prawniczej:
W 1955 roku papież Pius XII dekretem Maxima Redemptionis nostrae dokonał reformy Wielkiego Tygodnia. Od wiosny 1956 roku Kościół sprawował obrzędy według nowej księgi: Ordo Hebdomadae Sanctae instauratus. Odnowiony porządek celebracji stał się także integralnym elementem nowego mszału wydanego w 1962 roku przez papieża Jana XXIII. Reformy były jednak krytykowane, o czym świadczy fakt, iż już sam Jan XXIII wracał do pewnych elementów celebracji sprzed reform swojego poprzednika, a także, co znamienne – reforma liturgiczna, wprowadzając nowy mszał (w 1969 roku), sięgnęła do wielu obrzędów sprzed 1955 roku.
Zmienione w 1955 roku obrzędy Wielkiego Tygodnia obowiązują obecnie na Liturgii w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego. Ogromne wręcz zainteresowanie ceremoniami Wielkiego Tygodnia sprzed reform Piusa XII spowodowało jednak, iż wiele ośrodków duszpasterskich otrzymało ze Stolicy Apostolskiej pozwolenie na celebrację według starszego mszału. Próśb było tak wiele, że obecnie trwa wydany przez Stolicę Apostolską trzyletni indult ad experimentum pozwalający wielu ośrodkom celebrować obrzędy Wielkiego Tygodnia w porządku sprzed reform 1955 roku – rycie, który przez kilkaset lat pozostawał praktycznie niezmieniony. Można powiedzieć więc, że Kościół celowo sięga po starsze obrzędy, mając świadomość ich starożytności.
Chciałbym zaprosić Was do nietypowej wędrówki w świat starych obrzędów Wielkiego Tygodnia. Rozpoczynamy Pascha nova & vetus [łac. Pascha nowa i stara] – cykl tekstów traktujących o dawnych obrzędach Wielkiego Tygodnia. Chciałbym zwrócić uwagę na mistagogię i symbolikę, którą posługują się tradycyjne obrzędy Wielkiego Tygodnia. Celebracje w starszym rycie w sposób naprawdę piękny, wielopłaszczyznowy i głęboki pozwalają skupić się na tajemnicach Męki, śmierci i Zmartwychwstania naszego Pana. Pragnę, aby wszystkie teksty, w których zagłębiać się będziemy w przekaz, jaki niosą ze sobą te ceremonie, pomogły nam w osobistym przeżyciu Świąt Wielkanocnych.
Nie ważne, czy uczestniczysz w Liturgii w swoim kościele parafialnym, czy też jesteś rozmiłowanym w tradycyjnych obrzędach „tradsem” – ten cykl jest skierowany do Ciebie. Chciałbym trafić do każdego – wszyscy celebrujemy bowiem tę samą Wielkanoc i uczestniczymy w tej samej Passze.
Zaznaczam, że opis ten nie zadowoli w pełni liturgistów oraz pasjonatów Liturgii – nie będę zagłębiał się w ceremonialne szczegóły sprawowanych obrzędów, nakreślę jedynie ogólny ich zarys. Pewne uproszczenia i niedopowiedzenia, które mogą się pojawić, będą zamierzone i świadome. Niniejszemu cyklowi obce będzie także podejście komparatystyczne – nie chciałbym dokonywać porównania starych i nowych obrzędów, ponieważ jest to zagadnienie bardzo złożone, a przede wszystkim – obszerne.
Przed nami Wielki Tydzień – być może nieco inny, niż zazwyczaj, bo świat żyje teraz pandemią i z pewnością nie będzie obchodzić Świąt Paschalnych tak uroczyście, jak co roku – jednak nie może być stracony. Cykl Pascha nova & vetus już od 26 marca na portalu Adeste! Serdecznie zapraszam na adeste.org.
Pamiętaj: wspierając Adeste, wspierasz dobre media i dajesz nam szansę na rozwój!