św. Wojciech oskarża Bolesława II Pobożnego i kupców - radanitów - o handel chrześcijańskimi niewolnikami, scena z Drzwi Gnieźnieńskich
„Ocaliłeś mię, Boże, od zgrai złoczyńców, alleluja, i od gromady czyniących nieprawość, alleluja, alleluja. Słuchaj, Boże, głosu mojego, gdy się żalę; od strachu przed wrogiem zachowaj me życie” (z introitu)
Św. Wojciecha, biskupa i męczennika
Św. Brunon z Kwerfurtu, benedyktyn żyjący na przełomie X i XI wieku, męczennik
„Nowe przybrał obyczaje mieszkaniec nieba, Wojciech. Nikt tak jak on nie doświadczył, jak smakuje sercu święte czytanie, ile znaczy w oczach Boga szlachetna pieśń psalmów. Odczuł bezpośrednio łaskawość Bożą i w duszy zakosztował słodkiego Zbawiciela, którego wstawiennictwo sprowadza Ducha Świętego. Co się tyczy życia zewnętrznego, teraz na stanowisku biskupa miał więcej pracy, surowsze i twardsze prowadził życie niż później w klasztorze. Wiele cierpiąc, z pożytkiem w pocie czoła pracował. Albowiem tęsknoty jego tonęły w Bogu, więc zaniechawszy fałszywych trosk, które płyną z umiłowania marności, wolę zawsze trzymał na wodzy. Zawsze unikał nizin, do których ciągnie ciało, całym wysiłkiem rwał się w górę, dokąd woła duch. Dobrze żył, dobrze nauczał; tego, co usty głosił, nigdy nie zaprzeczył czynami.
Lud jednak twardego był karku i zaprzedany rozpuście. Było więc wiele trudu, a opór rósł. Gdy zaś nie mógł zwalczyć ciągle występującego zła, skoro jego połów ryb nie powiódł się, uznał święty biskup za konieczne ustąpić.
Wojciech uczynił, jak mu radził mąż Boży: przyjął strój zakonny u świętego Bonifacego, poddawszy się opatowi i idąc za regułą, toczył walkę codzienną. Zapomniał, że był biskupem, i stał się małym wśród braci. W przybytku swej duszy założył fundamenty głębokiej pokory. Całych pięć lat był rycerzem Chrystusa w klasztorze, podobając się wszystkim z miłych obyczajów, znacznie ich przewyższając głębokością cnót.
Potem lud jego kraju przywołuje swego biskupa. Lecz odejście świętego męża nie było po myśli papieża; wielkiemu Rzymowi ciężko było oderwać taką perłę od swego ciała. Jednak gdy zwołano synod, zwyciężyło przekonanie, że nawet wbrew swej woli powinien wrócić do opuszczonej trzody, ponieważ wzywa go lud jego, obiecując pełne zadośćuczynienie. Posłuszny rozkazom obu, papieża i opata, przełamał biskup swoją wolę i ze łzami wrócił na biskupstwo”.
(św. Brunon z Kwerfurtu, Świętego Wojciech żywot drugi, fragment, za: oficjum Monastycznej Liturgii Godzin)
